So sánh một số từ cùng gốc Ngữ_chi

So sánh một số từ cùng gốc Ngữ_chi_Việt

Tài liệu tiếng Rục, Thavưng và Thổ được lấy từ SEAlang Projects.[7]

Một số từ cùng gốc trong ngữ chi Việt
Ngôn ngữ nguyên thủy (Proto-Vietic)	Tiếng Việt	Tiếng Mường [GC 1]	Tiếng Rục	Tiếng Thavưng	Tiếng Thổ (Cuối Chăm)
*b-ləːj	trời	blời/tlời	pləːj²	-	bləːj¹
*ɓaːlʔ	mái	bảl	ɓaːl³	-	maːj³
*k-ceːt	chết	chít	kəciːt⁷	cəːt⁷	ceːt⁷
*ɗam	(số) năm	đăm/đằm	dam¹	dam¹	dam¹
*ʔiːt	ít	ít	ʔit⁷	ʔiːt⁷	ʔiːt⁷
*k-lɔːŋ	(bên) trong	tlong	klɔːŋ¹	kʰəlɔːŋ¹/lɔːŋ¹	klɒːŋ¹
kʰɔːjʔ/k-hɔːjʔ	khói	khỏi	kəhɔːj³	kəhɔːj³	kʰɒːj³
*kuːs/guːs	củi	cúi	kuːrʰ¹	kuːjʰ¹	kuːl⁶
*m-laɲ	nhanh/ lanh	nhanh/ lanh	laɲ¹	-	læŋ¹
*muːs	mũi	mũi	muːlʰ¹	muːjʰ¹	muːl⁶
*-naŋʔ	nặng	nẵng	naŋ⁶	nâ̰ŋ	naŋ³
*p-leːʔ	trái [quả]	plải/tlải	pəliː³	pʰaləː³	pleː³
*poːŋ	bông	pông	-	poːŋ¹	pɔːŋ¹
*pʰaː	pha (trộn)	pha	pʰaː¹	-	pʰaː¹
*tʰəh	thở	thớ/sớ		-	tʰəː⁵
*tɔh	đỏ	tó	tɔh¹	tɔh¹	-
*tiː	đi	đi/ti	tiː²	tiː²	tiː²

Thanh điệu trong tiếng Việt bắt nguồn từ các âm vị ở cuối từ trong ngôn ngữ tổ tiên chung của ngữ chi Việt. Thanh sắc và nặng của tiếng Việt xuất hiện ở những từ có âm tắc /*-p *-t *-c *-k *-ʔ/ cuối từ, thanh hỏi và ngã bắt nguồn từ âm /*-h/ và /*-s/, còn thanh ngang và huyền từ các trường hợp còn lại.
Các cụm phụ âm đầu *k-l, *b-l và *p-l được lưu giữ ở nhiều ngôn ngữ (thường kèm theo việc âm tiết hóa phụ âm đầu với nguyên âm chèn thêm). *k-l trở thành /ʈʂ~ʈ/ (viết là [tr]) trong tiếng Việt. *b-l và *p-l cũng trở thành [tr] trong mọi phương ngữ Nam Bộ, nhưng lại thường trở thành /z/ (viết là [gi]) trong các phương ngữ Bắc Bộ (so sánh giời và trời, gio và tro, giầu và trầu, giai và trai). *k-l, *b-l và *p-l phát triển thành /tl/ trong tiếng Mường (nhưng có phương ngữ mà cả ba đều giữ nguyên, hay *b-l và *p-l hợp nhất).
Hai âm bật hơi *pʰ và *kʰ được xát hóa thành lần lượt /f/ [ph] và /x/ [kh] ở những phương ngữ Bắc Bộ, nhưng được lưu giữ tương đối hoàn chỉnh các phương ngữ Trung Bộ, một số phương ngữ Nam Bộ và trong các ngôn ngữ khác.

Tài liệu tham khảo